.png)
TE RUNANGANUI O NGATI POROU
I te Hepetema katahi ano ka hipa ka whakarewatia ki te ao a “Kairakau 4: Te Whanake mai o Tuwhakairiora”, i Wharekahika, te wahi i kapohia te nuinga o nga kapeka o te whakaaturanga pouaka whakaata. I tautoko a-putea a Toitu Ngati Porou i te whakaaturanga nei na runga i te mohio o te poari o Toitu Ngati Porou ki te hirahiratanga o te tuari i enei korero tuku iho ki a tatau rangatahi. He mea nui hoki kia whai wahi nga rangatahi ki nga mahi mo te whakaaturanga nei, i mua, i muri hoki i te kamera, a, kia whakapumau ano hoki i te whakaaro ki roto i nga kaiwhakaari kia u ki te mita me te reo ake o Ngati Porou.
Ko Tangimangaone Pewhairangi, uri o Ngati Porou, tetahi o nga whetu tarake of Kairakau, koinei tana whakaaturanga tuatahi. Kua korero mai a ia ki a Nati Link me nga whakamarama mo te huarahi i whaia e ia kia whiwhi i tenei turanga me te kapeka o te whakaaturanga i tino pai ki a ia.
HE AHA O HONONGA WHAKAPAPA KI A NGATI POROU?
Ko Hikurangi te maunga Ko Waiapu te awa Ko Ngati Porou te iwi. Ko Rongohaere, ko Rongoitekai, ko Pakirikiri, ko Waiparapara, ko Iritekura ano hoki nga marae.
HE AHA TO PAKEKE?
Toru tekau ma wha aku pakeke.
I PEHEA TO TUPONO I TENEI TURANGA, A, HE AHA HOKI TO KIRIPUKI I TE WHAKAATURANGA O KAIRAKAU?
Naku te waimarie te whakatinana i te tipuna kuia Te Ataakura ki runga i te kiripuaki o Kairakau, e korero ana mo nga korero o Tuwhakairiora. Na Nanny Hinetu Dell ahau i waea mai, a, me te ui atu ki a au, maku tenei turanga e whakakanohi.
HE AHA NGA AKORANGA O ROTO I ENEI MAHI WHAKAARI?
I taku tipuranga he kaiwhakaari awau, a, ko taku tino mahi ko te whakakata i te tangata. Koira ka hikaka taku ngakau me taku wairua ki tera ahuatanga. Na reira, i roto i enei mahi o Kairakau me pera to ahua. Moku ko te u pai, ko te u ki roto i nga mahi, ma reira nga tangata e ahei te whakaniko, te whakarakei i o mahi. Na reira, mehemea kei te uru atu koe ki era mahi me te tahi paerau heneti kaore he raru i roto i era mahi. Kia mohio koe ki o ake mahi, me o ake kupu ka taea te ao.
Ko tetahi atu wheako i akona i roto i nga mahi haka ko tenei ahuatanga ko te ‘magic’. Ko te ahuatanga ki te kaua noa iho ko te tuku i to katoa, engari ko te haria mai i nga akoranga katoa o to ao ki roto i era mahi. He akoranga tino nui tera mai i a Aunty Tangiwai. “Kai hea to magic? Haria mai to magic ki te papa, kia kitea nga kaiako i to kaha”. Koira i whakaaro ake i roto i aku mahi kiripuaki me pera taku aro kia puta nga mahi pai, nga mahi kino, a, he akoranga ano hoki i roto i era mahi. Na reira, ae, ko tenei wairua tumatarau.
HE AHA TE WHEAKO PAI RAWA ATU KI A KOE I ROTO I ENEI MAHI?
Ko te ahuatanga ki te manaaki, te tiaki i a matau nga uri o Ngati Porou, o Te Tairawhiti. He kaha na Te Arawa te kaha poipoi i a matau nga rawaho kia noho haumaru ki waenganui i a ratau. Ko tetahi wheako ano ko te ahuatanga ki te timatanga o te ra i a koe e whakarite ana i nga kupu, i to ahuatanga kawe i nga korero tuku iho. Na reira, ko te tae atu ki te wahi me te whakarakei i a koe ano. Na reira, he pahi ki reira, kai reira nga tangata panipani kanohi, kai reira nga tangata whakarakei i o kakahu, he kawhe, he kai. Na reira, he pirinihi te ahua i to taenga atu ki roto i era mahi. Na reira, ko te kawe i a koe ano kia mohio koe ki o kupu, ki o mahi. Na reira, ae, ko te manaakitanga te mea nui i rongo, i kite i nga wa katoa.
HE AHA TO TINO KAPEKA O TE WHAKAATURANGA?
Ko taku mahi ko te “whakaatu atu i to kore wehi.” Ko te whakaako i a Tuwhakairiora te noho whakaiti. Na reira, ko te wahanga kai te takoro kemu a ia me ona whanaunga, ka piki maunga ratau, ka wikitoria a Tuwhakairiora i tetahi o nga rehi. A, ka korero mai te kaiako “oh me penei o whatu” (titiro makutu), a ka pera ahau. “Oh tera pea me pukana koe”, ka penei ahau. Na reira, toru, wha nga wa ka pera aku whatu, ka penei ia - “Ka rawe kua mutu matau”, me taku miharo ki reira no te mea i ahau aku kakahu harakeke, taku korowai, kua whakarakei aku makawe, toru miniti ahau i mua i te kamera, koira anake taku mahi mo te ra katoa. He pai, i whiwhi utu mo te ra katoa. Na reira, koira taku tino mahi ki Kairakau.
E HIAHIA ANA KOE KIA WHAI TONU I ENEI MAHI WHAKAARI?
Ae, koira taku hiahia, te whai i tenei ara. Engari ko taku, ko te tu ki nga kiripuaki reo Maori, koira i pai te noho me te ako i roto i enei mahi mo Tuwhakairiora. Mehemea he mahi maku e taea ana au te whakatinana i te nuinga o nga tangata na runga i taku marama ki te hohonutanga o nga korero, o nga hitori, ka puta. Na reira, i tu te whakarewatanga o Kairakau, i korero mai a Nanny Hinetu ki au mo tona kaiwhakarite, me tona korero naku to ingoa me to nama waea i hoatu ki a ia. Na reira, tera pea he mahi ano ka puta, me taku miharo, me taku miharo ki tera ahuatanga, me taku waimarie mo te whakaaro rangatira a Nanny Hinetu. E noho whakaiti au i runga i tera whakaaro nui. Ka taea e ahau nga mea katoa, e te whanau. Homai nga kiripuaki!
Matakitaki mai:
